WAT IS DE DAKPLANNENFABRIEK?
De Dakplannenfabriek is een brainstorm sessie waarbij we samen in drie uur komen tot veel creatieve ideeën. Je bent direct betrokken bij de vorming van deze ideeën, hiermee creëer je draagvlak binnen je team.
Vooraf formuleren we de vraag. Voor de brainstorm neem je een aantal collega’s (of betrokkenen) mee, wij zorgen voor creativiteit, een sneltekenaar en een moderator.
De sessie is opgedeeld in vier onderdelen:
1. Toekomstvisie – De gedroomde krantenkop voor over 15 jaar.
2. Obstakels – Tegen welke problemen gaan we aanlopen bij het realiseren van deze krantenkop?
3. Ideeën – Met een ideeënroulette bedenken we hoe we die obstakels uit de weg kunnen ruimen.
4. Dot voting – Iedereen brengt drie keer zijn stem uit, zo komen we tot de drie beste ideeën!
DOEL VAN DEZE SESSIE
In deze Dakplannenfabriek was de focus gericht op het daklandschap van Amsterdam Centrum. Organisatie Green Light District zet zich in om het wereldberoemde Red Light District (het Wallengebied) te verduurzamen. De monumentale panden in de binnenstad brengen veel complexiteit met zich mee, als deze panden kunnen worden verduurzaamd, kan het overal in Nederland.
De locatie voor deze brainstormsessie was ZOKU. Met uitzicht over de daken van Amsterdam Centrum een mooi voorbeeld over hoe je extra ruimte kan creëren op het dak. In dit geval ruimte voor de ZOKU community, maar ook met voorbeelden van mooi gebruik van sedum en verschillende dakterrassen.
Deze Dakplannenfabriek was in opdracht van Green Light District & Rooftop Revolution. Tijdens de Dakplannenfabriek over het daklandschap van Centrum stond één vraag centraal:
Hoe kunnen we optimaal gebruik maken van de enorme potentie van het daklandschap van Amsterdam Centrum?
DE VRAAG
1. KRANTENKOP
(oktober 2036), the Guardian:
“LAATSTE GRIJZE DAK VERGROEND; STADSWANDELING DOOR GROEN DAK CENTRUM COMPLEET”
The Guardian brengt het nieuws dat de vergroening van de daken van het Centrum voltooid is en dat deze daken aan elkaar verbonden zijn met bruggen en daarmee dienen als nieuw park waar bewoners en bezoekers over de nieuwe laag in de stad kunnen wandelen.
2. OBSTAKELS
Onduidelijke businesscase
Het is vaak niet helder of de investeringen opwegen tegen het mogelijke rendement. Vaak is de waardetoevoeging (beter welzijn, stimuleren biodiversiteit, waterberging, isolatie, luchtkwaliteit) niet financieel gewaardeerd. Dat is bijvoorbeeld anders bij het installeren van zonnepanelen, hier komt een flinke financiële investering bij kijken, maar de termijn waarop men deze investering kan terugverdienen is vooraf helder.
Versplinterd eigenaarschap
Een dak ontwikkelen betekent dikwijls dat je te maken hebt met de belangen van verschillende VvE’s, projectontwikkelaars, investeerders en andersoortige eigenaren. Bij meerdere daken die met elkaar verbonden worden om publiekelijk begaanbare ruimte te creëren groeit ook het aantal eigenaren. Hoe zorg je ervoor dat iedereen dezelfde belangen heeft, of hoe voorkom je dat ook een enkele eigenaar niet mee wilt doen?
Wet- en regelgeving
De monumentale binnenstad is prachtig erfgoed en dat vinden niet alleen wij, ook internationaal is dit erkend door Unesco. Unesco kent een heel stringent beleid als het gaat over aanpassingen aan erfgoed. Naast Unesco maakt ook lokale en nationale regelgeving over monumentale panden bouwkundige ingrepen complex en lastig uitvoerbaar.
3. IDEEËN
Aan de hand van deze obstakels zijn we creatief aan de slag gegaan. Via de ideeën roulette zijn we in kleine groepjes gaan brainstormen over de vraag hoe de obstakels kunnen helpen bij het behalen van de gedroomde toekomst.
De ideeën werden kort gepitcht en alle 9 in getekende vorm opgehangen. Op het moment dat alle ideeën aan de muur hingen hebben we via dot-voting bepaald welke hiervan het meest aanspreken. Dit zijn de drie winnaars:
Burgerlijke ongehoorzaamheid
Het wallengebied is niet onbekend met de pragmatische oplossing van gedogen. Nu zou het gaan om gedoogbeleid voor groen, om de weg vrij te maken voor groene daken. Handhaaf niet op burgers die hun dak willen voorzien van een groen (deels publiek) terras, maar zie het door de vingers en kijk waar bewoners zelf mee komen en faciliteer deze beweging zolang burgers ook publieke meerwaarde toevoegen. Vaak werkt het zo dat als het goed gaat, het opeens wel mag.
Dakpacht
Het dak is nu logischerwijs onderdeel van het gebouw, maar wat als we juridisch anders kijken naar deze ruimte en een nieuw soort van erfpacht in het leven roepen? Erfpacht waarin voorwaarden worden gesteld aan vergroening, maar ook waarin financiële waarde wordt toegekend als deze ruimte wordt ontwikkeld.
Naar goed New Yorks voorbeeld kunnen we nog een stap verder gaan: luchtpacht. Ja, de ruimte op de daken mag gebruikt worden en we creëren hier een bruggenpark. Een park waar Amsterdammers gratis op kunnen, bezoekers betalen hier entree voor (waarmee onderhoud wordt gefinancierd).
Internationale conferentie
Hoe gaat Unesco wereldsteden verduurzamen? We draaien het obstakel “Wet- en regelgeving” om, ook Unesco moet meegaan met de tijd en de grootstedelijke uitdagingen die bij deze tijd horen. Alles bij het oude houden, zonder daarbij open te staan hoe we de stad kunnen verbeteren, is geen optie. Er moeten nieuwe spelregels komen voor steden en de regels van Unesco zijn het hardst aan een update toe. Om de status quo aan de kaak te stellen organiseert de gemeente Amsterdam samen met andere stakeholders in deze een Internationale Conferentie.
OVERIGE IDEEËN
Groene daken coalitie
Vorm een coalitie van partijen die dakvergroening financieel mogelijk maken. Om maar een voorbeeld te noemen: denk aan een partij voor wie gezondheid waardevol is, zo zou een ziektekostenverzekeraar mee kunnen investeren omdat dakgroen bijdraagt aan volksgezondheid. Ook partijen als Waternet (met een hemelwaterverordening) en de Gemeente (met een woz korting) moeten hieraan bijdragen.
Dakenmakelaar
Een geheel nieuwe functie wordt in het leven geroepen: de dakenmakelaar. Deze persoon matcht vraag en aanbod aan elkaar. Eerst worden gebouweigenaren overtuigd om de ruimte op hun dak te verkopen en de dakenmakelaar verkoopt deze ruimte aan derden, maar dan wel met strenge voorwaarden aan duurzaamheid en welzijn voor gebouw en omwonenden.
Icoonproject
Een icoonproject zegt meer dan duizend woorden. Een tastbare plek die je kan bezoeken is het bewijs dat mooi, idealistische plannen kunnen worden worden uitgevoerd. Ook het proces naar de realisatie toe en de geleerde lessen worden gedeeld zodat anderen in de voetsporen kunnen volgen en hun eigen project starten.
Referendum
De strenge wetgeving over monumentale panden legt veel beperkingen op voor het in gebruik nemen van de daken in het Centrum, deze regels zijn vaak statisch (Unesco), de stad is echter continu in verandering. Zijn we het met de regelgeving als Amsterdammers eens, en zouden we als inwoners zelf niet beter bepalen aan wat voor wet- en regelgeving behoefte is onze stad? Er wordt een referendum uitgeschreven waarin deze regels worden getoetst.
SUPER-VVE
Een van de grootste beperkingen is versnipperd eigenaarschap, we omzeilen dat door de eigenaren met elkaar te verenigen in een collectieve ‘gebieds-VvE’, wat meer functioneert als een volkstuin-complex, waarin iedereen zijn eigen dak vergroent, met de voorwaarde dat het recht van overpad wordt toegestaan en hiermee een dakenroute mogelijk wordt. Met deze nieuwe VvE wordt een nieuw collectief gesmeed wat de daken wilt ontwikkelen.